ՔՐԻՍ ՄԱՐԿԵՐ – 100

ՔՐԻՍ ՄԱՐԿԵՐ – 100

2021 թվականին լրանում է ֆրանսիական և համաշխարհային կինոյի ամենաունիկալ վարպետներից մեկի 100-ամյակը՝ Քրիստիան Ֆրանսուա Բուշե-Վիլնյով, ավելի հայտնի որպես Քրիս Մարկեր (1921-2012)։

Ուշ 1950-ականներից ի վեր Մարկերն առանցքային կերպար էր ֆրանսիական և համաշխարհային կինոյում։ Թեև նա շատ սերտ կապեր ուներ ֆրանսիական «նոր ալիքի» ու «ձախ ափ» կինոշարժման մեծագույն վարպետներից Ալեն Ռենեի, Անյես Վարդայի ու Ժակ Դեմիի հետ, չի կարելի ասել, թե նա մաս էր կազմում այս ուղղությունների, քանի որ Մարկերն անդասակարգելի լինելու աստիճանի բացառիկ երևույթ է։ Ամեն դեպքում, նրան է վերագրվում կինոէսսե ժանրի կատարելագործումը, ինչի արդյունքում Մարկերը ստեղծել է տեսալսողական գիտակցության հոսքի ամենազարմանալի արտահայտումներից մեկը։

Խոսելով իր «Առանց արև» (1983) ֆիլմի մասին՝ Քրիս Մարկերն ասել է․ «Եթե փաստացի խոսենք, ես կարող եմ ասել, որ այս ֆիլմը պետք է սիրողական նկարահանում լիներ (հոում մուվի), և ըստ էության՝ այդպես էլ կա։ Ես իսկապես կարծում եմ՝ իմ գլխավոր տաղանդն այն է, որ մարդկանց եմ գտել, ովքեր վճարում են իմ սիրողական նկարահանումների համար։ Եթե ես հարուստ ծնված լինեի, կարծում եմ՝ քիչ թե շատ նույն ֆիլմերը նկարեի, ամեն դեպքում՝ ճամփորդական տիպի ֆիլմեր, բայց ոչ ոք դրանց մասին չէր իմանա՝ բացի իմ ընկերներից ու այցելուներից»։

Խոշոր հաշվով՝ հենց այդ անմիջականությունն ու անկեղծ, անկանխակալ հայացքն են, որ նրա կինոն այդքան բացառիկ են դարձնում։ Իր կյանքի ընթացքում Մարկերն արել է շուրջ 75 կարճ ու լիամետրաժ ֆիլմ՝ ստեղծելով Երկրագնդի ամենատարբեր ծայրերում նկարված ապշեցուցիչ պատկերների ու տեսարանների մի ամբողջ տեսադարան, որն ուսումնասիրում է XX դարի երկրորդ կեսում անընդհատ փոփոխվող կենսապայմանները։ Նրա ֆիլմերի առանցքը հիմնականում այն հարցն է, թե ինչպես է աշխարհի ու շրջակա մարդկանց մեր ընկալումը փոխվում ժամանակի ընթացքում՝ մարդկային հիշողության առանձնահատկությունների ու տեխնոլոգիական առաջընթացի ազդեցությանբ, ինչպես նաև կինոյի, որը խորապես ազդել է նրա վրա, թե ինչպես է մարդկությունը վերապրում կյանքը։ Պատահական չէ, որ Ալեն Ռենեն Քրիս Մարկերին անվանել է «XXI դարի մարդու նախատիպ»։

Խաղաղեցնել ներքին խոզին/ Ang pagpakalma sa unos
Ֆիլիպիններ, 2020, 19’
ֆիլիպիներեն՝ անգլ․/ հայ․ ենթագրերով

Ռեժիսոր և պրոդյուսեր՝ Ջոաննա Վասքեզ Արոնգ
Օպերատորներ՝ Վիջայ Վիլլաֆրանկա, Պիյավիտ Թոնգսա-արդ, Ջեյմս Ռեյնոլդս, Մարկ Թոմաս, Քրիստիան Լինաբան, Քրիստոֆեր Դարզա
Մոնտաժողներ՝ Լոուրենս Ս․ Անգ, Պաո Դալիսայ Սանչեզ
Հնչյունային ռեժիսոր՝ Ակրիթչալերմ Կալայանամիթր
Արտադրող ընկերություն՝ Old Fool Films
2013 թվականին Հայյան թայֆունը, որը հայտնի է նաև Յոլանդա անունով, օրեր շարունակ ամայացնում էր Ֆիլիպինները՝ իր հետևից թողնելով ահռելի ավերածություններ։ Քաղաքները հիմնահատակ եղան և հազարավոր մարդիկ վախճանվեց։ Ընդամենը 19 րոպե տևող այս ֆիլմում ֆիլիպինցի կինոռեժիսոր Ջոաննա Վասքեզ Արոնգը հետադարձ հայացք է նետում այդ ժամանակներին։

Ավերակների սև ու սպիտակ պատկերների ներքո Վասքեզ Արոնգը վերհիշում է բնական աղետի շուրջ ծավալված սրտառուչ պատմություններն ու անարդարությունները, որոնք հետևանքն էին իր երկրում տիրող կաշառակերության։ Նա մտաբերում է սոցիալական այն համերաշխությունը, որ կար աղետից հետո, և իր հոգևոր մշակույթը, որը նշանակալի դեր է խաղում իր ֆիլմում։ Արդյունքը գրավիչ մի պատմություն է, որը չափազանց անձնական է և փորձում է հավասարակշռություն պահպանել սարսափի ու գեղեցկության միջև։ Այս հավասարակշռությունն արտահայտվում է նաև փլատակների ապշեցուցիչ լուսանկարների մեջ, որոնք ամենևին անտեղի չէին լինի որևէ թանգարանային հավաքածուում։

Պարգևներ

Ժյուրիի հատուկ մրցանակ – Կարճամետրաժ ֆիլմ, Սինեմալայա անկախ կինոփառատոն, Պասայ, Ֆիլիպիններ, 2020; Ժյուրիի գլխավոր մրցանակ – Լավագույն կարճամետրաժ վավերագրություն, Սլամդենս կինոփառատոն, Փարք Սիթի, ԱՄՆ, 2020։

Ջոաննա Վասքեզ Արոնգ

1970 թվականին Ֆիլիպիններում ծնված Ջոաննա Վասքեզ Արոնգը, նախքան կինոռեժիսոր դառնալը, քաղաքագետի/ միջազգայնագետի կրթություն է ստացել Բոսթոնի քոլեջում, այնուհետ՝ մագիստրոսի աստիճան Լոնդոնի տնտեսագիտության դպրոցում որպես զարգացման ու շրջակա միջավայրի մասնագետ։ 2002 թվականից ի վեր նա ֆիլմեր է նկարում և ի լրումն այլ կինոնկարների՝ հեղինակել է «Նեո-Լաունջ»-ը (2007) և «Յուգոն Յիշան»-ը (2008):

Ֆիլմոգրաֆիա

Տաճարը (2005), Լաո Շան, Լաո Յին (2006), Նեո-Լաունջ (2007), Յուգոն Յիշան (2008), Կիրակնօրյա դպրոց (2010), Խաղաղեցնել ներքին խոզին (2020):

Ֆիլմոգրաֆիա

Տեղ մի հոգու համար (2015), Փոքրիկ ծովափ (2016), Տիխոնի երեք կյանքերը (2017), Լատիֆ Կազբեկովի թղթե աշխարհները (2019):

Լատիֆ Կազբեկովի թղթե աշխարհները
Бумажные миры Латифа Казбекова
Ուկրաինա/ Ղազախստան/ Ռուսաստան, 2019, 21’
ռուսերեն՝ անգլ․/ հայ․ ենթագրերով

Ռեժիսոր և սցենարի հեղինակ՝ Սոֆյա Լեոնիդովա
Պրոդյուսեր՝ Սերգեյ Բրիտվին
Օպերատոր՝ Ալեքսեյ Տաբակով
Մոնտաժող՝ Սոֆյա Լեոնիդովա
Կոմպոզիտոր՝ Ալեքսանդր Լենիչկո
Հնչյունային ռեժիսորներ՝ Նիկիտա Պուգաչ, Դանիիլ Մունիրով
Սա ղազախ-ռուսաստանցի նկարիչ Լատիֆ Կազբեկովի դիմանկարն է։ Մենք կհանդիպենք նրան իր ստուդիայում՝ մի վայրում, որտեղ արտաքին աշխարհը միախառնվում է ներքինին։ Որտեղ նկարչության արդյունքն ընդամենը ստեղծագործական գործընթացի պատճառ է։ Թղթե ռելիեֆներ, խորաթափանց նկարներ, հեղինակային թղթագործություն ու անվերջ հարցեր։ Սա փորձ է բացահայտելու արվեստի բնույթը և հասկանալու, թե ինչպես են ծնվում թղթե աշխարհները։

Սոֆյա Լեոնիդովա

Սոֆյա Լեոնիդովան ծնվել է 1994 թվականի մայիսի 25-ին Ուկրաինայի Խարկով քաղաքում։ Ներկայիս պահին նա ուսանում է Կինոյի և հեռուստատեսության ինստիտուտի կինոռեժիսուրայի բաժնում և աշխատում է «Կինոսվոդ» ստուդիայում։

Ֆիլմոգրաֆիա

Տեղ մի հոգու համար (2015), Փոքրիկ ծովափ (2016), Տիխոնի երեք կյանքերը (2017), Լատիֆ Կազբեկովի թղթե աշխարհները (2019):